Topvrouwen in de zorg eensgezind over zorginnovatie

Op uitnodiging van Karien van Gennip, de nieuwe bestuursvoorzitter van Coöperatie VGZ, kwamen op Internationale Vrouwendag vijftien topvrouwen uit de zorg en bijna 200 belangstellenden virtueel samen. Ze spraken over de toekomst van de zorg en de noodzaak van succesvolle innovatie.

Van Gennip vertelde in haar introductie een ‘patiëntenrevolutie’ te verwachten: ‘Patiënten zien dat andere industrieën zich steeds meer ‘om de klant heen organiseren’ en verwachten dit van de zorg ook. Als we onszelf niet anders organiseren, vullen andere partijen die behoefte straks in. Na de corona-uitbraak bleken veel zorginstellingen in staat zorg snel anders te kunnen organiseren, zeker bij planbare zorg. Laten we daarom samen nadenken over de zorg over 10 jaar: met een sterke toename van ouderen en zorgvraag, een krimpende arbeidsmarkt en digitalisering van zorg. Hoe past een patiëntenrevolutie daarin?’ De panelleden toonden met sprekende praktijkvoorbeelden en scherpe visies aan dat met goede wil, durf en samenwerking veel te bereiken valt.

Inspirerende praktijkvoorbeelden

Inge Blokzijl, medisch leider in ziekenhuis Bernhoven, vertelde hoe zorg op afstand gemeengoed werd en nog steeds is: ‘Acute zorg in onze regio werd in een week overspoeld door corona. We moesten snel innovatief bedenken hoe we kwalitatief toch onze patiënten konden blijven bedienen. Het ontwikkelen van ‘zorg op afstand’ ging heel snel en hadden we niet voor mogelijk gehouden. Nu nog bestaat 40-45% uit zorg op afstand. Ook is de mindset veranderd: van denken in onmogelijkheden naar wat kan wel.’

Ook Jolande Tijhuis, RvB-voorzitter bij ggz-instelling Vincent van Gogh, zag een ommekeer: ‘We hebben in coronatijd zowel geïnnoveerd als technologische impulsen gegeven. We waren er vroeg bij en kozen voor een patiëntgerichte aanpak: eerder, lichter en thuis. Verder kregen onze medewerkers laptops met 4G, waardoor ze overal zelfstandig konden doorwerken.’ Hierover had Jolande zelfs nog een nieuwtje te melden.

Durf fouten te maken en stel de patiënt centraal

Voor versnelling van succesvolle zorginnovatie is vooral een cultuurverandering nodig. Dat waren de topvrouwen en tweederde van de toehoorders met elkaar eens. Mariëlle Bartholomeus, bestuurder bij Rivas/Beatrix Ziekenhuis, pleitte voor ruimte om fouten te mogen maken. ‘Voor een andere cultuur zijn dappere bestuurders, dokters en verzekeraars nodig. En geloof in innovatie. Betrek patiënten daarbij op tijd en laat ze meedenken of vernieuwingen aansluiten bij hun behoeften en wensen.’
‘Bedenk van tevoren wel goed wat te doen als zorginnovatie succesvol blijkt’, waarschuwde Bertine Lahuis, RvB-voorzitter van het Radboudumc. ‘Wij hadden bijvoorbeeld niet goed nagedacht hoe we bij succes zouden opschalen en implementeren en liepen dus aan tegen allerlei bestaande structuren. Nu kijken we vooraf al welke initiatieven we laten doorgaan en welke niet. En door een patiënt helemaal aan het begin vragen te stellen, kiezen we nu innovaties waar behoefte aan is.’

Marjo Vissers, divisievoorzitter Zorg bij VGZ daagde iedereen uit om daarbij vooral ook nieuwsgierig te zijn: ‘Probeer te snappen waarom dingen niet kunnen en wat mensen daarbij tegenhoudt.’ 

‘Gebruik de trekkracht van de patiënt’

‘Zorginnovatie in andere sectoren gaat sneller doordat we in de zorg te weinig economische prikkels hebben’, vertelde Dianda Veldman, directeur-bestuurder van de Patiëntenfederatie Nederland. ‘Nu de patiënt steeds vaker vraagt om digitale zorg moeten we gebruik maken van deze trekkracht. Patiënten moeten een keuzerecht krijgen via welk kanaal ze toegang willen hebben tot de zorg: in het ziekenhuis of thuis via telebegeleiding. Wij pleiten daarom voor keuzerecht van patiënten bij hybride zorg (deels fysiek en deels online). En vinden dat de overheid dit moet regelen.
Ronnie van Diemen, directeur-generaal bij het ministerie van VWS, vindt de mening van de patiënt en zijn of haar welbevinden belangrijk: ‘We streven daarom ook naar gezamenlijkheid en elkaar meer prikkels en kader geven om te vernieuwen. En financiële ruimte om initiatieven ook werkelijk te realiseren. We moeten samen heel hard werken aan versnelling van zorginnovatie. De uitkomst van de verkiezingen is daarbij spannend.’

Direct aan de slag

De topvrouwen vertelden aan de virtuele ronde tafel direct aan de slag te willen met de versnelling van zorginnovatie. Zoals Geranne Engwirda, lid van de RvB van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven: ‘We hebben patiënten in het ziekenhuis na hun operatie zelf geleerd hun stoma te verzorgen, waardoor zij meer zelfstandigheid en vrijheid kregen, maar ook 80% minder stomazorg door de thuiszorg nodig is. Hier hebben we overigens ook de Zinnige Zorg Award mee gewonnen.’
De Nederlandse Zorgautoriteit werkt en denkt graag mee. Marian Kaljouw, voorzitter van de RvB van de NZa: ‘We proberen innovatievoorstellen maximaal te faciliteren en stimuleren. Bijvoorbeeld toen na de corona-uitbraak binnen 48 uur bleek dat huisartsen en poliklinische hulp ook digitaal kunnen. En met preventie hebben we met Inspectie, VWS en de praktijk een plan voor passende zorg opgesteld. ‘

Slotconclusie: samen verder voor duurzame zorg

Karien van Gennip vatte de uitkomsten van de Ronde Tafel als volgt samen: ‘Cultuur- en gedragsverandering zijn noodzakelijk om tot innovatie te komen. Dit vraagt moed. Stel daarbij jezelf eens de vraag ‘wat houdt me eigenlijk tegen?’ en probeer over het eigenbelang heen te stappen. Wees bereid om van elkaar te leren en goede initiatieven van elkaar over te nemen; ook buiten de zorg. Digitalisering gaat verder dan we nu weten en kunnen overzien, maar warme zakelijkheid en de patiënt centraal blijven altijd bestaan. Ga vooral ook aan de slag. Gerichte samenwerking daarbij is essentieel.’

--> Meer informatie over Zinnige Zorg en Netwerk Zinnige Zorg.

Bekijk hieronder de hele Ronde Tafel terug.