'Scholieren moeten verplicht maatje worden van een oudere'

‘Voer de dienstplicht weer in, voor mannen en vrouwen van tussen de 18 en 22 jaar - maar
nu in de ouderenzorg’. En: ‘Alle leerlingen van het voortgezet onderwijs worden 'maatje' van
een oudere die niet familie van ze is.’ Dat zijn enkele van de voornaamste voorstellen die de
groep experts noemt in het rapport Toekomstbeelden van de ouderenzorg, als optie die politiek en samenleving moet overwegen met als doel om
de zorg aan ouderen ook in 2030 overeind te houden.
De verwachting is dat er in Nederland in 2030 ruim 2 miljoen ouderen van 75 jaar of ouder
zijn; ruim 12% van de bevolking. In 2018 ging dat nog om circa 1,4 miljoen ouderen; 8% van
de Nederlandse bevolking. Op dit moment werkt 1 op de 6 werknemers in Nederland in de
zorg, aldus het CBS.

Toenemende vergrijzing, stijging in zorgpersoneel

Geschat wordt dat dat aantal in 2040 is gestegen naar 1 op de 4. Er is al jaren een stijging in
het aantal mensen dat in de zorg werkt. Volgens de laatst beschikbare cijfers waren er in het
derde kwartaal van 2020 34.000 meer zorgmedewerkers dan een jaar eerder.
Bij de dialoog, voor de zomer geïnitieerd door Coöperatie VGZ, zijn verschillende partijen
betrokken, onder meer belangenorganisaties zoals MantelzorgNL, Koepel
zorgcoöperaties Zuid Nederland en bestuurders van uitvoerende zorginstanties.
Het nu uitgebrachte rapport volgt op een aantal andere onderzoeken over ouderenzorg die
de laatste jaren zijn uitgevoerd. De meest prominente is het rapport dat in februari van dit
jaar uitkwam en werd uitgevoerd in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor het
Regeringsbeleid WRR. Daarin werd door een aantal wetenschappers gekeken hoe andere
Westerse landen met vergrijzing omgaan en wat Nederland daarvan kan leren. Tot dusver
zijn die onderzoeken echter nauwelijks uitgemond in concrete acties.

Digitalisering

Deze dialoog over ouderenzorg vormt de start van vijf gesprekssessies met mensen uit de
zorg en andere sectoren die doorlopen tot de eerste helft volgend jaar. Ze moeten leiden tot 
meer inzichten en concretere plannen. Elke dialoogsessie richt zich op een apart thema,
bijvoorbeeld digitalisering in de ouderenzorg.
Het idee van een maatschappelijke dienstplicht is niet nieuw. Met de toenemende
vergrijzing wordt het idee van een verplichte maatschappelijke dienstplicht specifiek gericht
op ouderen echter vaker genoemd. In maart dit jaar begon president Klaas Knot van de
Nederlandse Bank er ook over.

Belastingvoordeel

Geen enkel land in Europa heeft na de afschaffing van de militaire dienstplicht een verplichte
maatschappelijke diensttijd ingevoerd. Wel is er in Italië, Duitsland, Frankrijk en Luxemburg
een vrijwillige maatschappelijke dienstplicht. Vorig jaar werd er in Nederland een proef gestart om een
soortgelijk systeem in te voeren. De expertgroep pleit nu voor een verplichting.
Overigens doet de expertgroep niet alleen aanbevelingen rondom ouderenmaatjes voor
jongeren en invoering van maatschappelijke dienstplicht, maar ook over andere zaken. Zo is een
voorstel om alle ouderen verplicht hun sociale netwerk in een app te laten registreren, zodat
bij calamiteiten het wijkteam weet wie te bellen. Verder zouden mantelzorgers en
vrijwilligers belastingvoordeel van de overheid moeten krijgen voor verleende informele
zorguren. 

• In deze animatie krijgt u een visuele samenvatting van het rapport Toekomstbeelden ouderzorg 
• Op de pagina ouderenzorg vindt u vele voorbeelden van toekomstbestendige ouderenzorg en ons position paper