Mentale Gezondheidsnetwerken
Mentale gezondheidsnetwerk voor passende hulp en zorg
Een mentale gezondheidsnetwerk is een regionaal samenwerkingsverband tussen huisartsen, het sociaal domein en de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Deze partijen werken bij een zorg- en ondersteuningstrajecten samen om mensen met psychische klachten en problemen op andere levensdomeinen snel en op de juiste plek te helpen. Dit doen ze onder andere door afspraken te maken over wie wat doet in de regio.
De doelen van mentale gezondheidsnetwerken:
- Escalatie van problemen en onnodige instroom in de ggz te voorkomen
- De beschikbare capaciteit in een regio optimaal te benutten
- De wachttijd bij complexe GGZ-problematiek te verkorten
Landelijk zijn er ambities voor de komende jaren afgesproken. In 2027 zijn er naar verwachting 30% minder verwijzingen naar de gespecialiseerde GGZ en is de ambitie dat de wachttijden binnen Treeknorm zijn.
Wat zijn de voordelen van mentale gezondheidsnetwerken?
Voordelen voor GGZ
- Passende zorg bij de hulpvraag van de cliënt
- Meer tijd en ruimte voor cliënten met zwaardere problematiek
- Cliënten worden sneller geholpen en de wachtlijsten krimpen
Voordelen voor huisarts
- Expertise vanuit GGZ en sociaal domein helpen bij passende verwijzing
- Patiënt is korter onder verantwoordelijkheid van de huisarts
- Minder terugverwijzingen die bij de huisarts terecht komen
Voordelen voor cliënt
- Kortere wachttijd en sneller de zorg of hulp die nodig is
- Kleinere kans op terugverwijzing
- Direct een domeinoverstijgende aanpak voor hulpvraag
De functies van mentale gezondheidsnetwerken
De samenwerking tussen huisartsen, het sociaal domein en de GGZ komt tot uiting in 4 functies. Per mentale gezondheidsnetwerk maken we afspraken over hoe er invulling wordt gegeven aan de functies en over de verwachte resultaten. De 4 functies zijn:
- Verkennend gesprek
- Transfermechanisme
- Informatievoorziening wachttijden
- Domeinoverstijgend casusoverleg
“Het verkennend gesprek is een fijne aanvulling op ons werk.
Goed om de mogelijkheid te hebben om anderen mee te laten denken.”
- Verwijzer in regio Noord- en Midden-Limburg
1. Verkennend gesprek
Wat is het verkennend gesprek?
Een huisarts kan verwijzen naar het verkennend gesprek wanneer iemand zowel psychische klachten als problemen op andere levensdomeinen heeft. Zorg of ondersteuning door uitsluitend de GGZ of het sociaal domein kan dan namelijk te eenzijdig of niet passend zijn. Tijdens het verkennend gesprek gaan een GGZ-behandelaar en een medewerker van het sociaal domein samen in gesprek met de patiënt, om zo te onderzoeken waar die het beste hulp of zorg kan krijgen.
Wat verwachten we van betrokken partijen?
Om een verkennend gesprek te kunnen organiseren, moeten tenminste een GGZ-professional en een professional vanuit het sociaal domein aanwezig zijn bij het gesprek. Daarnaast is het wenselijk dat er ook een ervaringsdeskundige bij is. Het streven is dat een cliënt na het verkennend gesprek binnen 4 weken een passend vervolgtraject kan starten.
Hoe wordt het ingekocht en vergoed?
Per regio contracteert de preferente zorgverzekeraar het verkennend gesprek. Wij kopen het verkennend gesprek regionaal in via RHO's. De huisarts is namelijk de initiator van het verkennend gesprek bij een patiënt. Per mentale gezondheidsnetwerk kunnen we meerdere RHO's contracteren voor het verkennend gesprek.
2. Transfermechanisme
Wat is het transfermechanisme?
Met het transfermechanisme maken zorgaanbieders inzichtelijk hoeveel personen er op hun wachtlijst staan en wat het type zorgvraag is. Op basis daarvan kijken de aanbieders samen hoe vraag en aanbod beter bij elkaar gebracht kunnen worden. Personen op de wachtlijst kunnen zo 'getransferd' worden naar het juiste zorgaanbod. Door vraag en aanbod beter met elkaar te matchen, krijgen mensen met een hulpvraag sneller de juiste zorg of ondersteuning op de juiste plek.
Wat verwachten we van betrokken partijen?
Al enkele jaren geleden zijn er afspraken gemaakt over regionale transfermechanismen in het ‘Actieplan wachttijden 2021’. Daarom verwachten we inmiddels van regio’s dat er een (minimale) variant van transfermechanismen in de praktijk is gebracht. Als dit basisniveau nog niet is behaald in een regio, verwachten we van die betreffende regio dat de relevante partijen hier een versnelling op te maken.
In het kader van de vorming van mentale gezondheidsnetwerken, verwachten we dat ook gemeenten en partners uit het sociaal domein zich aansluiten bij het regionale transfermechanisme. Een belangrijke vervolgstap is het beschikbaar maken van het aanbod met de bijbehorende wachttijden vanuit het sociaal domein, voor een goede en complete uitvoering van het transfermechanisme.
Verder maken de betrokken partijen inzichtelijk wat het effect is van het transfermechanisme en wordt hierover dialoog gevoerd.
Hoe wordt het ingekocht en vergoed?
Voor het transfermechanisme zijn al bestaande financieringsvormen beschikbaar. Om dubbele financiering te voorkomen, moeten er eerst zowel landelijk als regionaal duidelijke randvoorwaarden worden ontwikkeld voordat we over kunnen gaan tot contractering voor 2026.
3. Informatievoorziening wachttijden
Wat is informatievoorziening wachttijden?
De informatie over wachttijden en aanbod is een functie waarmee wachtlijsten en wachttijden voor zorg en ondersteuning in de regio transparant worden gemaakt. Inzicht in de urgentie van de zorgvragen is hier onderdeel van. Hierdoor kan de zorgcapaciteit efficiënt worden benut en kunnen mensen gericht worden verwezen.
Wat verwachten we van betrokken partijen?
Individuele GGZ-aanbieders zijn al verplicht om wachttijden te publiceren en aan te leveren aan de NZa. Ook moeten ze cliënten wijzen op de mogelijkheid tot wachtlijstbemiddeling bij het overschrijven van de treeknormen. In het kader van de vorming van mentale gezondheidsnetwerken, verwachten we diverse verbeterslagen in de informatievoorziening wachttijden. Denk minimaal aan:
- Een integraal overzicht per (sub)regio, ontdubbeld voor de verschillende GGZ-aanbieders
- Inzicht in het aantal verwijzingen
- Inzicht in en publicatie van retrospectieve én prospectieve wachttijden
- Overzicht van voorspelbare beschikbare intakeslots
In een verdere doorontwikkeling van wachttijdinformatie, zien we bij voorkeur een centrale wachtlijst per regio, gesorteerd op urgentie. Zo kunnen cliënten het beste worden toegeleid naar beschikbaar zorgaanbod.
Hoe wordt het ingekocht en vergoed?
Voor de informatievoorziening wachttijden zijn al bestaande financieringsvormen beschikbaar. Om dubbele financiering te voorkomen, moeten er eerst zowel landelijk als regionaal duidelijke randvoorwaarden worden ontwikkeld voordat we over kunnen gaan tot contractering voor 2026.
4. Domeinoverstijgend casusoverleg
Wat is het domeinoverstijgend casusoverleg?
Met het domeinoverstijgend casusoverleg bespreken de regionale samenwerkingspartners (huisarts, GGZ en sociaal domein) de casus van een individueel persoon. Het gaat hierbij om een casus waarbij één van de samenwerkingspartners om hulp heeft gevraagd, of als de zorg of ondersteuning van een samenwerkingspartner niet meer passend is. Tijdens dit overleg gaan ze op zoek naar andere passende zorg of ondersteuning.
Wat verwachten we van betrokken partijen?
In een domeinoverstijgend casusoverleg werken huisartsen, GGZ én sociaal domein samen. Het domeinoverstijgend casusoverleg is bedoeld om regionaal te overleggen over anonieme casuïstiek. De samenwerking krijgt vorm door overlegmomenten met vaste frequentie en vaste samenstelling (vanuit zowel sociaal domein, als huisartsenzorg als ggz). Hierin worden veelvoorkomende knelpunten in kaart gebracht en anonieme casuïstiek kan worden besproken. Van de samenwerkingspartners verwachten we dat hiermee helder wordt waar en wanneer het aanbod in de regio onvoldoende werkt of ontoereikend is, zodat er structurele maatregelen genomen worden. Ook worden er afspraken gemaakt over gegevensverwerking rondom de AVG.
Hoe wordt het ingekocht en vergoed?
Voor het domeinoverstijgend casusoverleg zijn al bestaande financieringsvormen beschikbaar. Om dubbele financiering te voorkomen, moeten er eerst zowel landelijk als regionaal duidelijke randvoorwaarden worden ontwikkeld voordat we over kunnen gaan tot contractering voor 2026.
Heeft u vragen?
Veel informatie vindt u op de website van het programma Mentale gezondheidsnetwerken. In de NZa-beleidsregels staan de richtlijnen voor o.a. bekostiging en declaraties. Heeft u nog vragen over onze visie op mentale gezondheidsnetwerken of over de contractering? Neem dan contact met ons op. We helpen u graag verder.
