Sociaal arrangeren: gezamenlijke zorg en ondersteuning voor ouderen
In 2021 sloegen Sterker sociaal werk, ZZG zorggroep, NEO Huisartsenzorg, Buurtzorg, de gemeente Nijmegen en Coöperatie VGZ hun handen ineen voor een nieuw initiatief: Sociaal Arrangeren. Dit project, geïnitieerd door Sterker, helpt kwetsbare Nijmeegse ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven wonen. Een centrale rol wordt vervuld door de ‘sociaal arrangeur’: een sociaal werker met expertise ouderen. Het doel? Betere kwaliteit van leven voor de oudere mét behoud van eigen regie, ontlasting van mantelzorgers en optimale afstemming van zorg- en welzijn. Hoewel de tweejarige pilot nog in volle gang is, laat onderzoek naar de eerste ervaringen al veelbelovende resultaten zien.
De missie: veilig en prettig zelfstandig blijven wonen
Een klein deel van de ouderen in Nederland is eenzaam, angstig, vergeetachtig of kampt met gezondheidsproblemen. Zij moeten bijvoorbeeld naar de geriater of fysiotherapeut, of hebben behoefte aan hulp in het huishouden en warme maaltijden. De hamvraag voor deze kwetsbare ouderen is hoe zij zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen op een manier die fijn en veilig is. De benodigde ondersteuning vinden en krijgen blijkt helaas vaak een uitdaging door de overbelaste (thuis)zorg of omdat het in het complexe veld voor ouderen ingewikkeld is om de verschillende soorten zorg die nodig zijn op elkaar af te stemmen. De pilot Sociaal Arrangeren helpt ouderen om de regie te houden over hun eigen leven.
De oplossing: huisbezoek en coördinatie
Via huisarts of wijkverpleegkundige wordt een oudere (met kwetsbaarheden op meerdere leefgebieden en cognitieve problemen) aangemeld voor het project. De sociaal werker maakt vervolgens een afspraak voor een huisbezoek en bespreekt samen met de betrokkene en eventuele mantelzorger(s) welke ondersteuning nodig is en welke activiteiten voor de oudere écht belangrijk zijn in het leven. De sociaal werker verwerkt alles in een plan, waarin staat welke professionele zorg passend is, wat vrijwilligers en mantelzorgers kunnen bieden, en hoe de oudere zoveel mogelijk eigen regie houdt. In overleg met huisarts of wijkverpleegkundige worden alle zorg- en welzijnsactiviteiten goed op elkaar afgestemd. De sociaal werker houdt overzicht en blijft aanspreekpunt voor alle betrokken professionals, vrijwilligers en mantelzorgers. Zo ontstaat een ervaring van gezamenlijke zorg en ondersteuning.
Het project Sociaal Arrangeren is een tweejarige pilot. Aanmelding voor deelname aan het project gaat via de huisarts of wijkverpleegkundige. Op dit moment wordt het project uitgevoerd bij drie huisartsenpraktijken in Nijmegen. Zij werken nauw samen met wijkverpleegkundige teams. Kenmerkend voor de pilot is de verbindende rol van de sociaal werker met de betrokken disciplines, gericht op de behoeften van kwetsbare, thuiswonende ouderen.
Het resultaat: een luisterend oor, veiligheid en ontlaste mantelzorgers
Sociaal Arrangeren is er onder meer op gericht het sociale netwerk rondom de oudere te versterken. Hiermee kunnen angst, eenzaamheid en crisissen worden verminderd. Dit alles draagt bij aan een betere ervaren kwaliteit van leven van de oudere. Tegelijkertijd helpt het om de overbelaste mantelzorgers structureel te ondersteunen, én kan het project helpen om huisarts en wijkverpleegkundige te ontlasten.
Studenten Verpleegkunde van de Hogeschool Arnhem Nijmegen deden onderzoek naar de eerste ervaringen en de resultaten zijn veelbelovend. Het onderzoek monitort de kwaliteit van leven en de mantelzorgbelasting. Het blijkt dat ouderen minder eenzaamheid ervaren en hun naasten zich minder belast voelen doordat zij hun verantwoordelijkheid kunnen delen. Deelnemers vinden het een veilig gevoel geven dat verschillende zorgverleners met elkaar overleggen.
Deelnemers zijn enthousiast over Sociaal Arrangeren. Ouderen geven aan de gesprekken met de sociaal werker als fijn te ervaren. Het luisterend oor en alles wat dankzij de sociaal werker gerealiseerd is, zoals dagbesteding, huishoudelijke hulp, het inschakelen van andere disciplines, is voor de ouderen en mantelzorgers “een belangrijke steun in de rug”, zo blijkt uit het onderzoek.
De toekomst: structureel inzetten
Op basis van de eerste kwalitatieve resultaten en ervaringen, maar ook de komende kwantitatieve uitkomsten zal de manier van werken binnen Sociaal Arrangeren het komend jaar voor meer ouderen binnen de pilot in Nijmegen ingezet worden. De eerste resultaten zijn positief over de volgende aspecten: een luisterend oor, veiligheid en ontlaste mantelzorgers. Het doel is om de komende periode meer huisartsen en wijkverpleegkundige teams aan te laten sluiten op deze manier van werken, te ervaren en samen te leren. Na de pilotperiode van in totaal 2 jaar zullen de kwalitatieve én kwantitatieve resultaten worden vertaald naar een toekomstbestendige aanpak. Naar verwachting worden medio 2023 hiertoe ook de kwantitatieve resultaten geanalyseerd. Op basis van deze inzichten, zowel kwalitatief als kwantitatief, zullen we bekijken hoe Sociaal Arrangeren structureel onderdeel kan worden van de ondersteuning van zelfstandig wonende ouderen.
